Նոյեմբեր ամսվա ամփոփում:

Սիրելի սովորողներ, ստորև գրվածը տեղադրել բլոգում, յուրաքանչյուր առաջադրանքի տակը տեղադրեք ձեր կատարված առաջադրանքի հղումը; Այս աշխատանքը կատարել մինչև դեկտեմբերի 1-ը:

Նոյեմբերի 1-7-ը
Վիրուս պատմություն

Նոյեմբերի 8-14-ը
Վանի Աշխարհակալ Տերությունը

Վան

Նոյեմբերի 15-21-ը
Դիտել ֆիլմերից մեկը պատասխանել հետևյալ հարցադրումներին.
Թվարկել Համահայկական առաջին թագավորության անկման պատճառները:

Նոյեմբերի 23-28-ը
Մենուա 1-ի ժամանակներում

Ինքնաստուգում-Պատմություն Ինքնաստուգում 24.11.2021
Թարգմանություն-չունեմ
Հետազոտական աշխատանք-Վանի թագավորություն
Գնահատում է սովորողը 8
Գնահատում է ծնողը 8

Մենուա 1-ի ժամանակներում

Առավոտ էր արթնացա գնացի Շամիրամի ջրանցքից ,որպեսզի խմեմ ջուր։Շատ լավ էր անցնում ժամանակը ես երեխաների հետ խաղում էի Մհերի դռան առաջ։Հետո մենք երեխաներով որոշեցինք գնալ և բանվորներին օգնել պարիսպների հարցում։Հետո մեզ Մենուա 1-ինը կանչեց և պարգեւատրեց,նրա համար,որ մենք օգնել էինք բանվորներին։Մենք ցրվեցինք տներով,որ ուտենք հաց։Մենք սիրում ենք մեր թագավորին և երկրին։

Թվարկել Համահայկական առաջին թագավորության անկման պատճառները:

Ամենամեծ պատճառը այն էր,որ չկար լավ թագավորներ։Երկրորդ պատճառը այն է,որ նրանք չունեին ուժեղ բանակ։

Ներկայացնել Վանի թագավորության նշանակությունը Հայաստանի պատմության մեջ:

Վանի թագավորությունը այդ կարճ ժամանակում այդ բոլոր հայկական ցեղերին հավաքեց իրար գլուխ և պատրաստեց մի հզոր պետություն։Երկրորդը այն է,որ,եթե չլիներ Վանը կամ ուրիշ թագավորություններ մենք չէինք լինի այսքան հայտնի հանրության առաջ։Մենք նրանով ենք հայտնի օտարերկրացիներին ,որ մենք ունենք շատ-շատ հին պատմություն և ունենք շատ հին բնակավայրեր։Օրինակ՜ Երևանը ունի 2803 տարվա պատմություն։

Դիտել ֆիլմերից մեկը պատասխանել հետևյալ հարցադրումներին.

10-15 նախադասությամբ ներկայացրու ինչի մասին էր պատմում ֆիլմը:

Ֆիլմում ներկայացնում է Վանի թագավորության մասին։Նա պատմում է մեր պատմիչների և արտասահամանյան պատմիչների մասին։Ինձ թվում է այս ֆիլմը շատ հետաքրքիր է։Նա նաև պատմում է մեր թագավորների մասին։Պատմում է մեր գրավածի և նահանջելու մասին։Ես հասկացա,որ բոլոր արտասահմանցի պատմիչները գաղափար ունեն Վանի մասին։

Ներկայացրու ամենահետաքրքիր հատվածը:

Ինձ դուր եկավ Սարգոն 2-ի խոսքերը։Նա ասում էր,որ Վանում այնքան շատ էր խաղողը,որ ոնց որ հորդառատ անձրև լիներ։

Վանի Աշխարհակալ Տերությունը

Թվարկել Վանի աշխարհակալ տերության ստեղծման պատճառները, հետրանքները:

Վանի աշխարհակալ տերություն Արգիշտի մեկի օրոք ծնկի բերեց Ասորեստանին և այդպես Ասորեցիները իմացան,թե ում հետ գործ ունեն։Սարդուրս 2-ը այն միայնակ թագավորն էր ով սահման ուներ 4 ծովերի հետ։

Պատմել չորս ծովերի տերության մասին:

Մենք եղել ենք չորս ծովերի տեր։Ինձ թվում է Սարդուրի-2 ը եղել է շատ ուժեղ թագավոր։Այդ չորս ծովերը մեզ տվեց ուժ,որպեսզի ավելի ուժեղ պայքարենք մեր թշնամիների դեմ։

Համեմատել Արգիշտի Առաջին, Սարդուրի Երկրորդ, Ռուսա Երկրորդ արքաների գործունեությունը:

Արգիշտի 1

Նա կառավարել է Ք․Ա 786-764

Ներքին քաղաքականություն

Նա հիմնեց Էրեբունին և հիմնեց Արգիշտիխինիլին։

Արտաքին քաղաքականություն

Նա պարսպապատեց տարածքը,ուժեղացրեց բանակը,գրեց որոշ սեպագրեր,գրավեց Բիայնան,հասավ Պարսից ծոց։Նա նաև խուճապ ստեղծեց շատ հզոր թագավորության մեջ։Այդ թագավորությանն անունն էր Ասորեստան։

Սարդուրի 2-րդ

Կառավարել է Ք․Ա 764-735

Ներքին քաղաքականություն

Նա զբաղվեց տնտեսական հարցերով և մարդկանց ուժեղացրեց։

Արտաքին քաղաքականություն

Սարդուրի 2-րդը ուժեղացրեց բանակը,պարսպապատեց տարածքները,Գրավեց ամենաշատ տարածքները Վանի տերության մեջ,դարձավ 4 ծովերի տիրակալը և գրեց սեպագրեր։

Ռուսա 2

Կառավարել է Ք․Ա 685-635

Ներքին քաղաքականություն

Այդ դժվարին պահին նա մարդկանց մեջ ներարկեց ուժ։Նա ստեղծեց Կարմիր բլուր քաղաքը

Արտաքին քաղաքականություն

Ռուսա 2-րդը բարեկամական կապեր հաստատեց Կիմերների հետ։

Վան

Տալ նոր բառերի, հասկացությունների բացատրությունը:

չկար

Թվարկել Վանի թագավորության հզորացման պատճառները

Նախ ինձ թվում է նա շատ լավ դիրքում էր և թագավորները եղել են շատ ուժեղ։

Պատմել Վանի թագավորության հիմնադրման մասին:

Համեմատել Սարդուրի Ա, Իշպուինի, Մենուա արքաների գործունեությունը, կառավարման ժամանակաշրջանը:

Սարդուրի 1

կառավարել է Ք․Ա 835-825 թ։

Ներքին քաղաքականություն-Նա հիմնադրել է Վանի մայրաքաղաքը Տոսպը։Նա պարսպապատել է իր թագավորությունը։

Արտաքին քաղաքականություն-Նա պատերազմել է Ասորեստանի հետ և հաղթել։Ուժեղացրել է իր բանակը։

Իշպուինի

կառավարել է – Ք Ա 825-810

Ներքին քաղաքականություն-նա ժողովրդին աշխարհազորից սարքեց արեստավարժ։

Զբաղվեց տնտեսական հարցերով։Երկրի մարդկանց համախմբեց:Նա նաև ստեղծեծ մհերի դուռը։Իշպուինին շատ մեծ դեր խաղած կրոնի հարցում։

Արտաքին քաղաքականություն
Պարսպապատեց տարածքը,բանակը ուժեղացրեց,գրավեց որոշակի մասեր։

Մենուա Կառավարել է Ք Ա 810-786թ

Ներքին- Ժողովրդի համար պատրաստեց 72 կմ ջրանցք,որպեսզի մարդիկ ունենան ջուր,զբաղվեց տնտեսական հարցերով,հզորացրեց Վանը։
Արտաքին

.Գրավեց վայրեր,Նա արդեն այնքան էր գրավել վայրեր,որ նրան արդեն հարկ էին վճարում այսինքն նա Վանի պատիվը բարձր էր պահում, հզորացրեց բանակը, պարսպապատեց տարածքը։

Սարդուրի մեկը ինձ թվում է կատարել է ամենաբարդ գործը։Նա համախմբել է ժողովրդին և սկսել է պատրաստել տներ,որպեսզի մարդիկ կարողանան մնալ։Իշպուինի արքան եղել է շատ լավ արքա։Նա բացի պատերազմներից զբաղվել է երկրի տնտեսությամբ։Մենուան ստեղծել է մեր մայրաքաղաքը։Նա կառավարել է շատ լավ:

Վիրուս պատմություն

• Սահմանել վիրուս, համաճարակ հասկացությունների սահմանումը:
• Վիրուսը դա մի փոքրիկ մանրէ է,որը քայքայում է մաշկը,իսկ համաճարակը դա տարածվող հիվանդություն որտեղ մարդիկ մահանում էր։
• Պատմել մարդկային պատմության ընթացքում ամենադաժան վիրուսների, համաճարակներից մեկի պատմությունը, նրա ծագումը, ընկալումը տվյալ դարաշրջանում, կանխարգելումը:
• Ինձ թվում է դա Կորոնավիրուսն է նա առաջացել է մի մարդու մոտ ով կերել է չղջիկ և ստացվել է այդ վիրուսը։Հիմա մարդիկ պատվաստվում են որպեսզի քչացնեն վարակը։
• Ներկայիս էտապում , որպես 2020 2021թթ կորոնավիրուսի ականատես պատմիր այս երևույթի մասին, պատրաստիր ռադիոնյութ, կամ տեսաֆիլմ ՝ներառելով ընտանիքի անդամներին:
• Այս կորոնավիրուսը փչացրեց ամեն ինչ։Արդեն ամեն ինչ անցել է առցանց։Կյանքը ինձ թվումէ անհետաքրքրացել է
• Փորձիր կազմել դիագրամ .որ դարաշրջանում, որ համաճարակն էր առավել տարածված:
• Գտիր, ներկայացրու վիրուսների, համաճարակների մասին ֆիլմեր/«Մեկ ֆիլմի պատմություն»/, գրական ստեղծագործություն:

Ժանտախտ

Ժամանակին ժանտախտն ամենամահացու հիվանդություններից մեկն էր: Սև մահվան 3 խոշորագույն համաճարակներն ընդհանուր առմամբ խլեցին միլիոնավոր կյանքեր ամբողջ աշխարհում: 551-580 թթ. Հուսիտինիանոսի ժանտախտից մահացել էր 50 միլիոն մարդ: Այն բռնկվել էր Բյուզանդիայում և Միջերկրական ծովի ափերին, իսկ այնուհետև տարածվել էր Ասիայում, Հյուսիսային Աֆրիկայում, Մերձավոր Արեւելքում եւ Եվրոպայում: Ըստ Վկայությունների՝ այդ տարիներին Կոստանդնուպոլսում ամեն օր մահանում էր շուրջ 5000 մարդ, արդյունքում քաղաքը զրկվեց իր բնակչության 40%-ից: Ընդհանուր առմամաբ Եվրոպայում ժանտախտից մահացել է 25 մլն. մարդ:

Խոլերա

Խոլերան սուր աղիքային ինֆեկցիոն հիվանդություն է: Հայրենիքը համարվում է Գանգես և Բրահմապուտրա գետերի շրջակայքը Հնդկաստանում։ Հարուցիչն ասիական խոլերայի վիբրիոնն է, որը օրգանիզմ է անցնում per-oral ճանապարհով հիմնականում ջրի, սննդամթերքի և վարակված ձեռքերի միջոցով։ Այս համաճարակը մարդկությանը հայտնի էր անտիկ ժամանակներից, սակայն իր խոշորագույն վնասը մարդկությանը հասցրեց 19-20րդ. դարերում: Մինչև 19-րդ դարի առաջին քառորդը եվրոպացիները կարծում էին, թե նրանց ոչինչ չի սպառնում,քանի որ համճարակը տարածվում է հեռավոր աղքատ երկրներում, ամեն ինչ փոխվեց, երբ Հնդկաստանում մահացավ 10.000 անգլիացի զինվորական: Արդեն 1817 թվականին համաճարակը մուտք գործեց արևմուտք, հետագայում վաճառականների միջոցով հասավ Աֆրիկա:

1883 թվականին Ռոբերտ Կոխը հայտնաբերեց խոլերայի վիբրիոն և սկսվեց հիվանդության դեմ պայքարը, որն անարդյունք չանցավ: Եթե 1880-ականներին տարեկան խոլերայից մահանում էր ավելի քան 3 մլն. մարդ, ապա մեր օրերում մահվան դեպքերը կազմում են 100 000 — 130 000:

Թոքախտ

բակտերիայով հարուցվող ինֆեկցիոն այս հիվանդությունը հիմնականում ախտահարում է թոքերը, բայց կարող է ախտահարել նաև այլ օրգաններ: Հայտնաբերվել են թոքախտին բնորոշ հետքեր դեռևս քարե դարի մարդկանց և Եգիպտոսի մումիաների ոսկրային մնացորդներում։ Այդ ժամանակներում թոքախտը համարվում էր չափազանց վարակիչ և ժառանգաբար փոխանցվող հիվանդություն։ Դա էր պատճառը, որ Պարսկաստանում թոքախտով հիվանդներին բորոտների հետ միասին մեկուսնացնում էին, իսկ Հնդկաստանում արգելված էին նման հիվանդների կամ նրանց հարազատների հետ ամուսնությունները։ Հիվանդությունն իր «տուբերկուլոզ» անվանումն առաջին անգամ ստացել է Հիպոկրատի աշխատություններում։

• Այս ամենը ուսումնասիրելուց հետո գրել «Վիրուսն ապագայում» ստեղծագործական աշխատանք, ձեր իմացած ծրագրերով պատկերել մի դրվագ.իրենց հագուստները, միջավայրը։

Ապագայում վիրուսի անունը լինելու է Լիանդա։Այդ վիրուսը մտնում է մարդու օրգանիզմի մեջ և ստիպում է մարդուն որպեսզի ոտքը կտրել որպեսզի ազատվի այդ վիրուսից։Այդ վիրուսից օրը մահանալու է 315 մարդ։Վիրուսը լինելու է շատ ծանր և մի մարդ այդ վիրուսից 2 տարի 1 ամիս 2 օր հետո ստեղծելու է այդ վիրուսի դեմ պայքարող միջոց։Այդ մարդու անունը լինելու է Պերես Ալվարես։

Պարապունք 42

Տեսական նյութ

Բնական և կոտորակային թվերի գումարման ձեզ հայտնի տեղափոխական և զուգորդական օրենքները ճիշտ են նաև ամբողջ թվերի համար։

Տեղափոխական օրենք

Երկու ամբողջ թվերի գումարը գումարելիների տեղերը փոխա-

նակելիս մնում է նույնը։

Թվերի փոխարեն գործածելով տառերը՝ այս օրենքը կարելի է գրի 

առնել հետևյալ կերպ.

                                         a + b = b + a։
օրինակ՝ -2+(+8)=+8+(-2)

Զուգորդական օրենք

Եթե երկու ամբողջ թվերի գումարին ավելացվում է մի երրորդ 

ամբողջ թիվ, արդյունքը հավասար է այն ամբողջ թվին, որը 

ստացվում է առաջին թվին երկրորդ և երրորդ թվերի գումարն 

ավելացնելիս.

                                   (a + b) + c = a + (b + c)։
Օրինակ՝ (-10+6)+4=-10+(6+4)
Առաջադրանքներ

1.Կիրառելով գումարման օրենքները՝ հաշվե՛ք.

5+798+35=798+ (5+35)=798+40=838, (723+59)+17=59+(723+17)=59+740=799

357+48+13=48+(357+13)=48+370=418, 488+(596+12)=596+(488+12)=596+500=1096

2.Կատարե՛ք գումարումները և համեմատե՛ք արդյունքները.

ա)—15+(–23) < –23+(15),

-38<-8

բ) 48+(–36) = (–36)+48,

12=12

q)-25+16 = 16+(-25),

-9=-9

n)-8+(18+(-7)) = (-8+18)+(-7)

-3=-3

3. Ամբողջ թվերի զույգի համար ստուգե՛ք գումարման տեղափոխական օրենքի ճշտությունը.

ա) –9, –1
Օրինակ՝ -9+(-1)=-10;    (-1)+(-9)=-10
գ) +8+–10 =-2; (-10)+(+8)=-2
ե) –13+14 =1, 14+(-13)=1
է) +8+0=8, 0+(+8)=8

բ) –3+7=4, 7+(-3)=4
դ) –21+12=-9, 12+(-21)=-9
զ) 0+(–7)=-7, (-7)+0=-7
ը) +1+(–4)=-3, (-4)+1=-3

56+(-16+7) = (-16+56)+7

(-52+17)+(-9) = (-52+(-9))+(17)

-13+(-8+25) = (-13)+25))+(-8)

5.

ա) 3+5+(-8) = 3+(-8)+5

բ) 6+(-2)+ (-1) = (-1) + (6+(-2))

գ) -4+ 2 +(-7) = 2+ (-7+(-4))

դ) -1 + (-7)+ 3 = (3+(-7))+(-1)

6.

ա)49+((-49)+22)=22 բ)-12+(12+(-29))=-29 գ) (47+(-58))+(-47)=-58 դ) (124+59)+(-24)=159 ե)-56+17+(-27)=-66 զ) 49+(-72)+62= 39 է) 36+(-51)+14= -1 ր) -48+(-19)+28= -39

7) Տասնվեցհարկանի շենքի երկու հարևան մուտքերի վերելակները  կանգնած էին 12-րդ հարկում։ Մի վերելակը նախ բարձրացավ 2  հարկ, ապա իջավ 5 հարկ։ Մյուս վերելակը նախ իջավ 5 հարկ,  ապա բարձրացավ 2 հարկ։ Ո՞ր հարկերում կանգնած կլինեն վերելակները։

12+2-5=9

12-5+2=9

Փորձություն-հնդկական հեքիաթ Վերլուծություն

Կարդալ և գրավոր վերլուծել

Կար մի տղա նրա անուններ Դհավալմուքհ,նա ուներ երկու ընկեր.՝առաջի ընկերը հարուստ էր իսկ երկրորդ ընկերը աղքատ:Դհավալմուքհը գնաց առաջին ընկրոջ տուն, և հարուստ ընկերը նրան լավ դիմավորեց,լավ սեղան դրեց հարուստ ընկերը կերան խման և Դհավալմուքհը գնաց աղքատ ընկերոջ տուն աղքատ ընկերը ոչմիբան չարեց,բայց նրանք լավ անցկացրեցին իրար հետ ժամանակը:Դհավալմուքհի կնոջը հետաքրքրեց ինչ ընկերներ ունի իր ամուսինը:Դհավալմուքհի կինը խնդրեց ամուսնուն ծանոթացնել իր ընկերների հետ:Դհավալմուքհը կնոջ հետ գնաց հարուստ ընկերոջ տուն հարուստ ըները լավ սեղան գցեց թեյ հյուրասիրեց և այլն….:Երկրորդ օրը նրանք գնացին աղքատ ընկերոջ տուն:աղքատ ընկերը նրանց ոչմիբան չհյուրասիրեց և չառաջարկեց,որովհետև նա դրա հնարավորությունը չուներ: Նրանք գնացին տուն,կինը ասաց քո աղքատ ընկերը մեզ ոչմիբան չհյուրասիրեց,Դհավալմուքհը ասաց բայց իմ աղքատ ընկերը հոգով ավելի լավն է:Կինը ասաց ոչ:Դհավալմուքհը ասաց դէ արի փորձենք,կինը համաձայնվեց:Նրանք հաջորդ օրը գնացին հարուստ ընկերոջ տունը,կինը տխուր մտավ ներս և ասաց-Դհավալմուքհի վրա թագավորը բարկացած է, Հարուստ ընկերը ասաց ցավոք ոչմիբանով չեմ կարող օգնել:Կինը աբշաց դորս եկավ:Նրանք գնացին աղքատ ընկերոջ տուն, կինը կրկին տղուր մտավ և ասաց այն ինչ ասել էր առաջին ընկերոջը:և աղքատ ընկերը վերձրեց թուրը և վահանը և գնաց պալատ թագավորի հետ կռվելու:Ճանապարհին հանդիպեց Դհավալմուքհին,Դհավալմուքհը ասաց ընկեր իմ մոտ ամեն ինջ լավ է թագավորը ինձ բաց է թողել:Դհավալմուքհի կինը աբշաց էր մնացեր:Դհավալմուքհը ասաց տեսար ով է լավը:

Մարդ կարա աղքատ լինի բայց հոգով հարուստ բարի և հարգող:Մի գնահատեք մարդուն գումարով:

Ինքնաստուգում 26.11.2021

1. Գրի՛ր մի քանի ամբողջ թվեր:

-1, +3, -10, +9, -5

2. Առանձնացրո՛ւ այն թվերը, որոնք փոքր են զրոյից՝

-2,+2, -3, 0, 14, -1, |-1|, +1, -15:

-2, -3, -1, -15

3. Զրոն ամբողջ թի՞վ է:

Այո

4. Համեմատման նշաններից ո՞րը պետք է դնել աստղանիշի 

փոխարեն, որպեսզի ստացվի ճիշտ արտահայտություն.

ա) ( –4 ) · ( +5 ) < 0,
դ) ( –2 ) · ( –3 )   > 5,

բ) ( +9 ) · ( +1 ) < 91
գ) ( 9 ) · ( –7 ) < 63

5) Հաշվե՛ք.

ա)  | –11 + 4 |

+7
 դ) | 8 – 4 + 2 | · | -7 |,

+42

բ)  | –2 + 1 |

1

 գ) | 9 – 5 — 14 | 

+10

6) Թվի 15 %-ը հավասար է 12-ի: Գտե՛ք այդ թվի 5 %-ը:

12:3=4%

7)Հաշվիր
ա) (–1) · (+7), 

-7

բ) (+15) · (–60)

-900

գ)-310:(-31)

+10

դ)65 · (+65)

+4225

8)Կատարիր գործողությունը
ա) 6 – 17, 

-11

բ) –30 +44, 

+14

գ) 12 – 9, 

3

դ) -18 –(- 23)

5

ե)(+15)+(+15)-(-30)

60

զ)12-(+14)

-2

9) Տրված են –8 եւ +5 թվերը։ Գրե՛ք այդ թվերի հակադիր թվերը:

(-8)=(+8)

+5=(-5)

10) Ճի՞շտ է, որ եթե մի ամբողջ թիվը փոքր է մյուսից, ապա նրա բացարձակ արժեքը նույնպես փոքր կլինի մյուսի բացարձակ արժեքից։ Օրինակով հիմնավորիր:

Նայած օրինակ, օրինակ այստեղ այո՝ (-16)<(+17), (+16)<(+17), իսկ այստեղ ոչ՝ (-3)<(+1),  (+3)>(+1)